همه ما از کلمه “تروما” می‌ترسیم. این واژه شبح‌وار، تصاویری از رنج، اضطراب دائمی و زندگی‌های از هم پاشیده را در ذهن ما تداعی می‌کند. تصور عمومی این است که اگر با یک حادثه تلخ و آسیب‌زا روبرو شویم، حتماً تا سال‌ها یا شاید تا پایان عمرمان، زخم‌های روانی عمیقی را به دوش خواهیم کشید و دچار اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) خواهیم شد. اما اگر به شما بگویم که این تمام داستان نیست؟ اگر بگویم علم و تجربه، حالا نگاه متفاوتی به این زخم‌های روانی دارند؟ دکتر آذرخش مکری، روان‌پزشک برجسته، در سخنرانی اخیر خود، دیدگاه‌های رایج درباره تروما را به چالش کشید و دریچه‌ای تازه به سوی قدرت شگفت‌انگیز ذهن انسان گشود.
🧠 افسانه فروپاشی کامل: چرا نباید نگران همیشه آسیب‌دیده بودن باشیم؟
شاید بزرگترین شگفتی، آماری است که دکتر مکری به آن اشاره می‌کند: اکثر افراد، حتی پس از مواجهه با حوادث شدیداً آسیب‌زا، دچار PTSD مزمن نمی‌شوند!
تصور کنید، از هر سه نفر، تقریباً دو نفر (حدود دو سوم) پس از یک رویداد تروماتیک، به حالت عادی خود باز می‌گردند و علائم حاد را تجربه نمی‌کنند، یا اگر هم تجربه کنند، در مدت زمان کوتاهی (معمولاً چند ماه) بهبودی قابل توجهی پیدا می‌کنند.
پس برخلاف آنچه سریال‌ها و فیلم‌ها به ما نشان می‌دهند، “فروپاشی دائمی” پس از تروما، یک سرنوشت محتوم نیست، بلکه بازیابی و بهبود، روال طبیعی ذهن انسان است.
🌱 شگفتی بزرگ‌تر: رشد از دل بحران
ماجرا فقط به “بهبود” ختم نمی‌شود. دکتر مکری از پدیده‌ای به نام “رشد پس از تروما” (Post-Traumatic Growth – PTG) صحبت می‌کند. یعنی عده‌ای از افراد نه تنها از زخم‌هایشان بهبود می‌یابند، بلکه از دل همان سختی‌ها، قوی‌تر، آگاه‌تر و با معنای عمیق‌تری از زندگی بیرون می‌آیند. آن‌ها ممکن است:
- معنایی جدید در زندگی خود پیدا کنند.
- روابط‌شان محکم‌تر شود.
- قدردانی بیشتری نسبت به زندگی و لحظات آن داشته باشند.
- احساس توانمندی و مقاومت بیشتری در خود کشف کنند.
- خیلی‌ها می‌گویند: “بعد از آن حادثه، آدم دیگری شدم، آدم بهتری شدم.”
💬 راز چیست؟ اهمیت باورها و روایت‌ها
دکتر مکری تأکید می‌کند که باورهای ما و نحوه‌ی روایت کردنمان از یک واقعه، نقش حیاتی در پیامدهای روانی دارد. اگر جامعه یا حتی خودمان، مرتباً به خودمان بگوییم که تو حتماً بدبخت شده‌ای یا این زخم هرگز خوب نمی‌شود، این باورها می‌توانند خودشان مانع بهبودی شوند. ذهن ما قدرتمندتر از چیزی است که فکر می‌کنیم و به آنچه به آن باور دارد، جهت می‌دهد.
نکات عملی: چگونه ذهن‌مان را برای تاب‌آوری آماده کنیم؟
۱. باورهایتان را به چالش بکشید
هرگاه حس کردید در حال پیش‌داوری منفی هستید (مثلاً: چون این اتفاق افتاد، پس من دیگر نمی‌توانم…) از خود بپرسید: آیا واقعاً این تنها احتمال است؟
۲. رویکردی شخصی و منعطف داشته باشید
آنچه برای دیگران جواب داده، ممکن است برای شما مناسب نباشد. درک بافت زندگی خودتان کلید اصلی است.
۳. جعبه‌ابزار مقابله‌ای خود را بسازید
لیستی از فعالیت‌هایی که حالتان را بهتر می‌کنند تهیه کنید؛ مثل:
- ورزش: پیاده‌روی، شنا، یوگا
- ارتباطات: حرف زدن با دوست قابل اعتماد
- خودمراقبتی: خواب، تغذیه، نوشیدن آب، استراحت
- معنا: کمک به دیگران، یادگیری یک مهارت جدید
۴. دانشمند زندگی خود باشید
هر تکنیکی را امتحان کنید، ارزیابی کنید و اگر جواب نداد، سرزنش نکنید: فقط روش‌تان را تغییر دهید.
✨ یک چالش بزرگ اما پر از امید
سخنرانی دکتر مکری یک پیام مهم دارد: ما قوی‌تر از آن چیزی هستیم که فکر می‌کنیم.
با تغییر باورهایمان، با انعطاف‌پذیری در رویکردمان و با ساختن “جعبه‌ابزار” شخصی‌مان، می‌توانیم نه تنها از پس دشواری‌ها برآییم، بلکه حتی از آن‌ها پلی برای رشدی عمیق‌تر بسازیم. برای شنیدن پادکست کامل کلیک کنید.
🤍 و یک یادآوری از طرف لاکتو:
در لاکتو، ما هر روز با انسان‌هایی روبرو هستیم که بعد از یک بحران، بیماری یا فشار مزمن، به‌دنبال بازسازی سلامتی و تعادل درونی خودشون هستن. واقعیت اینه که تاب‌آوری فقط به قدرت ذهنی محدود نمیشه؛ بدن ما، تغذیه ما، خواب، هورمون‌ها و حتی میکروبیوم روده‌مون هم در این مسیر نقش دارن.
اگر تو هم احساس می‌کنی بدنت و ذهنت خسته‌ست، بدون که راهی برای بازیابی هست.
ما اینجا هستیم تا بهت کمک کنیم بدنت رو دوباره بشناسی، بهش گوش بدی و قدم‌به‌قدم به تعادل برگردی.
